Nowy koronawirus jest przyczyną pandemii – co oznacza, że jest bardzo zakaźny i z łatwością rozprzestrzenia się w wielu regionach świata. W obecnej sytuacji epidemiologicznej najbardziej istotne dla zahamowania rozprzestrzeniania się SARS-CoV-2 jest wykrywanie infekcji w jej początkowej fazie. W tym celu stosuje się testy oparte o metodę PCR, które wykrywają materiał genetyczny wirusa i wykazują najwyższą czułość między 7. a 14. dniem od kontaktu z SARS-CoV-2 (czyli wówczas gdy pacjent ma pierwsze objawy zakażenia).
Na wynik RT-PCR ma jednak wpływ wiele czynników, m.in.:
- faza infekcji, w której pobrano od pacjenta próbkę do badania,
- jakość uzyskanego materiału (sposób pobrania wymazu z nosogardzieli),
- sposób transportu materiału biologicznego do laboratorium.
Po upływie około tygodnia od wystąpienia pierwszych objawów klinicznych czułość diagnostyki molekularnej (RT-PCR) w zakażeniach SARS-CoV-2 stopniowo maleje z powodu spadku liczby cząstek wirusa w nabłonku dróg oddechowych. Wówczas rośnie ryzyko wyników fałszywie ujemnych, pomimo toczącej się infekcji.
Rola diagnostyki serologicznej
Rozwój odpowiedzi immunologicznej przeciwko SARS-CoV-2
Na skutek kontaktu z koronawirusem SARS-CoV-2 układ immunologiczny rozpoczyna walkę z patogenem. W organizmie uruchamiane są różne mechanizmy obronne, m.in. wytwarzane są specyficzne przeciwciała, które można wykryć testem serologicznym.
Testy serologiczne, wykrywające specyficzne przeciwciała anty-SARS-CoV-2, zaczynają odgrywać kluczową rolę w późniejszej fazie infekcji, ponieważ stają się idealnym dopełnieniem metody PCR, wydłużając czas umożliwiający przeprowadzenie wiarygodnej diagnostyki. Szacuje się, że w przypadku infekcji COVID-19 (Coronavirus disease 2019) 86% wszystkich przypadków
pozostaje niezdiagnozowanych.
Wskazania do badania przeciwciał
Kiedy i w jakich przypadkach zaleca się wykonanie badania przeciwciał?
Wykrycie swoistych przeciwciał anty-SARS-CoV-2 w klasie IgG jest możliwe już po około 10 dniach od momentu wystąpienia pierwszych objawów klinicznych zakażenia.
Detekcja przeciwciał klasy IgG służy m.in. potwierdzaniu kontaktu z patogenem. Ma to istotne znaczenie w następujących sytuacjach:
- badania epidemiologiczne, mające na celu ustalenie rozpowszechnienia zakażenia w populacji,
- wykrywanie osób, które przeszły zakażenie bezobjawowo lub skąpo objawowo i mogły być źródłem infekcji dla innych ludzi (tzw. „cisi” nosiciele),
- badania przesiewowe osób, które miały kontakt z zakażonymi SARS-CoV-2, ale nie spełniają kryteriów wykonania badań PCR,
- badania osób narażonych na SARS-CoV-2 (np. personel szpitali), które z uwagi na pracę mogą być źródłem zakażenia dla ludzi starszych i schorowanych, oraz badania osób mających kontakt w wieloma ludźmi (np. policja, personel sklepów, aptek),
- wykonywane w interwałach czasu pozwolą wychwycić ewentualną serokonwersję u osób bez/skąpo objawowych,
- u pacjentów z powikłaniami po niedawnym przebyciu infekcji grypopodobnej, którzy nie mieli diagnostyki w kierunku koronawirusa,
- podejmowanie decyzji o kwarantannie, jej kontynuacji lub przerwaniu,
- w wielu krajach europejskich badanie przeciwciał wdrażane jest w celu wychwycenia osób odpornych na zakażenie,
- wykrywanie ozdrowieńców z wysokim poziomem IgG w celu pobrania od nich plazmy do stosowania w terapii najcięższych przypadków COVID-19 (immunizacja bierna – transfuzja swoistych przeciwciał).
