Naruszenie obowiązku poddania się przez pracownika badaniom lekarskim z jednej strony oraz obowiązku pracodawcy skierowania pracownika na badania lekarskie z drugiej strony wiąże się z odpowiedzialnością tych podmiotów.
Zagadnienie badań lekarskich pracowników należy rozpatrywać dwuaspektowo: z jednej strony jako obowiązek pracownika, z drugiej jako obowiązek pracodawcy. Oba te obowiązki są ze sobą ściśle powiązane.
Zgodnie bowiem z art. 211 pkt 5 k.p., jednym z podstawowych obowiązków pracownika jest poddawanie się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zleconym badaniom lekarskim a także stosowanie się do wskazań lekarzy. W tym kontekście wskazać należy, iż pracownik odmawiając poddania się badaniom, narusza podstawowe obowiązki pracownicze, co może stanowić nawet podstawę rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia w trybie art. 52 §1 pkt 1 k.p. (wyrok Sądu Najwyższego z 10 maja 2000 r., sygn. akt I PKN 642/99; wyrok SN z dnia 10 stycznia 2006 r., sygn. akt I PK 131/05).
Z drugiej strony, na pracodawcy ciąży obowiązek niedopuszczenia do pracy podwładnego bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do wykonywania obowiązków na zajmowanym stanowisku (art. 229 §4 k.p.).
W sytuacji, gdy pracownik odmawia poddania się badaniom, pracodawca nie może dopuścić go do pracy. W takim przypadku, za czas niewykonywania obowiązków z powodu niepoddania się przez pracownika badaniom lekarskim, nie przysługuje mu wynagrodzenie (Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 września 2004 r., I PK 541/03).
Naruszenie natomiast obowiązku pracodawcy z zakresu skierowania pracownika na badania lekarskie może spowodować odpowiedzialność za wykroczenie z art. 283 § 1 kp zagrożone karą grzywny od 1000 do 30 000 zł. W przypadku gdy w wyniku braku skierowania pracownika na obowiązkowe badania lekarskie pogorszył się stan jego zdrowia, pracodawca może ponosić także odpowiedzialność odszkodowawczą wobec pracownika.
Art. 229 §2 k.p. wprowadza zasadę, iż pracownik podlega badaniom okresowym, nie wprowadzając żadnych wyjątków co do stanowiska lub grup zawodowych.
