Informacje

Nadciśnienie tętnicze

Ciągła zależność między wartością ciśnienia tętniczego, a incydentami sercowo-naczyniowymi i nerkowymi utrudnia rozróżnienie między prawidłowym ciśnieniem (normotonią) a nadciśnieniem, które byłoby oparte na jakiejś pojedynczej progowej wartości definiującej nadciśnienie. W praktyce jednak do rozpoznawania nadciśnienia powszechnie wykorzystuje się progowe wartości ciśnienia tętniczego, zarówno w celu uproszczenia postępowania diagnostycznego, jak i ułatwienia decyzji dotyczących leczenia.

Zalecana klasyfikacja nie uległa zmianie w porównaniu z wytycznymi ESC (European Society of Cardiology – Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne))/ ESH (European Society of Hypertension - Europejskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego) z 2003 i 2007 r. Nadciśnienie tętnicze definiuje się jako skurczowe ciśnienie tętnicze ≥ 140 mm Hg i/lub rozkurczowe ciśnienie tętnicze ≥ 90 mm Hg na podstawie dowodów z RCT - u pacjentów z takimi wartościami ciśnienia tętniczego obniżenie ciśnienia spowodowane terapią przynosi korzyści.

  Ciśnienie tętnicze
  Skurczowe (mm Hg)   Rozkurczowe (mm Hg)

Optymalne

<120 i <80

Prawidłowe

<130 i <85

Wysokie prawidłowe

130-139 lub 85-89
Nadciśnienie:      
stopnia 1 140-159 lub 90-99
stopnia 2 160-179 lub 100-109
stopnia 3 >180 lub >110

W Polsce na nadciśnienie tętnicze choruje ponad 4 mln dorosłej populacji.

Etiologia: Najczęstsze przyczyny nadciśnienia tętniczego to:

  • nadciśnienie pierwotne (samoistne, 90% przyczyn) - Przyczyna jest nieznana, nadciśnienie występuje najczęściej między 30- 50 rokiem życia, częściej u kobiet, ważne czynniki ryzyka przyspieszające wystąpienie nadciśnienia to: predyspozycja rodzinna, nadwaga, dieta bogata w sól , mała aktywność fizyczna, stres, palenie papierosów, alkoholizm.
  • nadciśnienie wtórne(10% przyczyn) spowodowane najczęściej przez:
    • choroby nerek- choroby miąższu nerek, guzy nerek,
    • choroby układu hormonalnego (endokrynnego)-guz chromochłonny nadnerczy, zespół Cushinga, zespół Conna
    • choroby układu naczyniowego- zwężenie cieśni aorty, zwężenie tętnic nerkowych
  • inne przyczyny - polekowe, ciąża, choroby ośrodkowego układu nerwowego (zapalenie mózgu)

Patofizjologia: Wartość ciśnienia tętniczego krwi można wyrazić następującym wzorem: ciśnienie tętnicze = przepływ krwi x opór obwodowy.

Przepływ krwi określany mianem pojemności minutowej serca i zależy on od siły pojedynczego skurczu oraz od ilości skurczów w ciągu minuty i w niewielkim stopniu od ilości krwi krążącej. Opór obwodowy jest to opór jaki stawiają naczynia, który zależy od ich stanu czynnościowego (czy są w skurczu czy w rozkurczu) oraz anatomicznego (miażdżyca naczyń, przerost mięśni naczynia będącego wynikiem wysokiego ciśnienia w naczyniach).

Wszystkie czynniki, które wpływają na zwiększenie przepływ lub/i na zwiększenie oporu obwodowego przyczyniają się do wzrostu ciśnienia tętniczego. Ponieważ 90% przyczyn nadciśnienia tętniczego jest nieznana, nie znane są również pierwotne mechanizmy (poza tymi opisanymi powyżej), które przyczyniają się do jego rozwoju. Uważa się, że przyczyną nadciśnienia pierwotnego jest zaburzenie fizjologicznej regulacji ciśnienia. W nadciśnieniu wtórnym przyczyną jest jednostka pierwotna, która wywołuje rozwój nadciśnienia (wysokie stężenie hormonów w zespole Cushinga, Conna, wysokie stężenie reniny w chorobach nerek i tętnic nerkowych, inne leki, pobudzenie układu współczulnego (aktywującego) czynnikami mózgowymi. Jeśli dokona się pomiaru ciśnienia tętniczego po wysiłku lub stresującej sytuacji to może być ono podwyższone. Jest to naturalna reakcja na zmianę aktywności lub stanu emocjonalnego. Natomiast, gdy podwyższone ciśnienie powtarza się w kolejnych badaniach konieczne jest rozpoczęcie leczenia.

Objawy: U większości pacjentów objawy są niecharakterystyczne a przebieg choroby jest bezobjawowy stąd nadciśnienie tętnicze bywa nazywane "cichym zabójcą".

W fazie objawowej do najczęstszych przyczyn należą:

  • ból głowy, występujący najczęściej w godzinach porannych;
  • ból w klatce piersiowej;
  • kołatanie serca-uczucie nierównego bicia serca;
  • zawroty głowy;
  • szum w uszach;
  • krwawienie z nosa;
  • łatwość męczenia się;
  • duszność po wysiłku;
  • zaburzenia snu;

Powikłania: Utrzymujące się, nie leczone nadciśnienie tętnicze może doprowadzić do powikłań w wielu narządach. Przedwczesna miażdżyca tętnic występująca u 50- 60% pacjentów z nadciśnieniem dotyka zwłaszcza naczyń w obrębie siatkówki, serca, ośrodkowego układu nerwowego, nerek i tętnic obwodowych. Do najczęsciej występujących powikłań w przypadku nie leczonego lub źle kontrolowanego nadciśnienia tętniczego należą:

  • choroby układu krążenia i serca-W wyniku zwiększonej pracy serca dochodzi do przerostu (przerost ciśnieniowy) lewej komory a w dalszej kolejności do niewydolności lewej komory. Przedwczesna miażdżyca tętnic pacjentów z nadciśnieniem dotyczy m.in. naczyń wieńcowych serca i zwiększa ryzyko rozwoju choroby wieńcowej. Niewydolność serca i choroba wieńcowa to główne przyczyny zgonów pacjentów z nadciśnieniem.
  • zmiany na dnie oka- retinopatia nadciśnieniowa oceniana w skali 4-stopniowej.
  • zmiany mózgowe- niedokrwienie i zawał mózgu, krwotok, encefalopatia nadciśnieniowa.
  • zmiany nerkowe- upośledzenie czynności nerek, niewydolności nerek.
  • tętniak aorty brzusznej.
  • nadciśnienia złośliwego - gdy ciśnienie rozkurczowe (druga cyfra w zapisie zmierzonego ciśnienia) wynosi > 120- 130 mmHg, występuje słaba reakcja na leki, dochodzi do zmian narządowych (zaburzenia widzenia, niewydolność nerek). Nadciśnienie złośliwe może rozwinąć się z każdej postaci nadciśnienia tętniczego, rozwija się szybko i wymaga pilnej interwencji lekarskiej.

Rozpoznanie: W celu rozpoznania nadciśnienia tętniczego wykonuje się:

  • pomiar ciśnienia tętniczego,
  • 24-godzinne automatyczne monitorowanie ciśnienia tętniczego (holter 24h) - ocena ciśnienia podczas normalnej aktywności dobowej, występowania naturalnych wahań ciśnienia, wyeliminowanie efektu "białego fartucha" , ocena działania leków.
  • badanie przedmiotowe,
  • badanie dna oka - ocena zmian w obrębie naczyń siatkówki i tarczy nerwu wzrokowego.
  • podstawowe badania laboratoryjne: morfologia krwi, OB., badanie ogólne moczu, stężenie we krwi potasu, sodu, glukozy, kreatyniny, profil lipidowy itp.
  • EKG
  • ECHO serca
  • RTG klatki piersiowej
  • USG jamy brzusznej (szczególnie nerek, nadnerczy).

Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie nadciśnienia tętniczego ma istotne znaczenie dla późniejszego rokowania i skutecznie zapobiega powikłaniom.

RCZ logo

Regionalne Centrum Zdrowia
Sp. z o.o. w Zbąszyniu,


ul. Na Kępie 3
64-360 Zbąszyń

tel. (68) 38 67 777

Regionalne Centrum Zdrowia Sp. z o.o.
ul. Na Kępie 3,
64-360 Zbąszyń
NIP: 788-199-54-68
tel. (68) 38 67 777