Osteoporoza jest przewlekłą, systemową chorobą układu kostnego, która stopniowo niszczy kości, zwiększając ryzyko złamań. Często nie zdajemy sobie sprawy, iż w naszym organizmie dochodzi do ubytku masy kostnej. Zazwyczaj o chorobie dowiadujemy się wówczas, gdy dojdzie do poważnego złamania. Tymczasem można powstrzymać jej postęp. Niestety, wielu ludzi lekceważy badania profilaktyczne.
Osteoporoza jest poważną, postępującą chorobą powodującą w Polsce blisko 18 tysięcy złamań bliższego końca kości udowej rocznie, która w skrajnych przypadkach może zakończyć się śmiercią, na co wskazuje fakt, że śmiertelność po roku od złamania bliższego końca kości udowej wynosi 15-40%. Szczególnie niebezpieczne są uszkodzenia kręgów. Szacuje się, iż z osteoporozą boryka się 200 milionów ludzi na całym świecie. Z aktualnych badań wynika, iż zrzeszotnienie kości dotyka co trzecią Polkę w okresie menopauzy i 8% Polaków po 50. roku życia.
Statystyki te potwierdziły przeprowadzone badania profilaktyczne skierowane do kobiet powyżej 55 roku życia zamieszkałych na terenie naszej gminy i powiatu. W dniach 27 września oraz 4 i 5 października, z okazji 1 roku działalności Regionalnego Centrum Zdrowia, zostały przeprowadzone badania densytometryczne, które pozwalają określić gęstość kości. Jest to obecnie podstawowe badanie umożliwiające rozpoznanie osteoporozy. Metoda ta umożliwia niezwykle dokładne i precyzyjne zmierzenie masy kostnej (z dokładnością do 1 proc.).
Badanie przeprowadzone było za pomocą aparatu densytometrycznego najnowszej generacji amerykańskiego koncernu HOLOGIC, działającego w oparciu o promieniowanie rentgenowskie. Badanie jest nieszkodliwe, a dawka otrzymanego promieniowania RTG w czasie badania jest porównywalna do dobowej dawki otrzymywanej przez każdego z nas (tzw. promieniowania tła). Nie jest jednak zalecane u kobiet w ciąży.
Densytometria to badanie bezbolesne i nieinwazyjne oraz szybkie. Po każdym badaniu pacjentki otrzymały od technika wydruki z wynikiem oraz ich opis.
Według definicji WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) osteoporozę rozpoznajemy, gdy gęstość mineralna kości, odpowiada T-score mniejszemu lub równemu - 2,5 SD w porównaniu ze szczytową masą kostną T-score u osób po 50 roku życia (wskazuje na stan kości w porównaniu do szczytowej masy kostnej). Wynik pomiędzy -1 a -2,5 świadczy o obniżonej masie mineralnej, czyli osteopenii. Wynik powyżej -1 świadczy o prawidłowej mineralizacji kości.
Na opisie znajdą Państwo również dziesięcioletnie ryzyko złamania (wg kalkulatora złamań FRAX). 10-letnie ryzyko złamań 10% uważamy za próg interwencji. Pacjenci, których ryzyko złamań przekroczyło ten próg, powinni być bezwzględnie objęci leczeniem. Pomiędzy 5% a 10% mówimy o wartościach średnich, przy których leczenie może być włączone, jeśli występują dodatkowe czynniki ryzyka. Ryzyko mniejsze niż 5% jest wskazaniem do profilaktyki.
Statystyki badań diagnostycznych przeprowadzonych przez Regionalne Centrum Zdrowia
- Osoby objęte badaniem: kobiety powyżej 55 roku życia
- Liczba przebadanych osób: 109
- Liczba rekordów ze wskazaniem osteoporozy: 8 (7,3%)
- Liczba rekordów ze wskazaniem osteopenia: 50 (45,9%)
Powyższe wyniki wskazują jak ważną rolę w przypadku osteoporozy odgrywa diagnostyka. W przypadku 53% przebadanych ich wyniki wskazują niekorzystne zmiany, które wymagają interwencji bądź konsultacji lekarskiej.
Osteoporoza pojawia się u obu płci, jednak wśród chorych przeważają kobiety. Wyniki analiz wykazują, iż przewaga osteoporozy u kobiet w stosunku do mężczyzn, w okresie między 50 a 60 r.ż. wynosi 4:1. Przyczyn jest kilka. Kobiety mają w porównaniu do mężczyzn mniej masywny kościec. Dziewczęta i kobiety mniej regularnie uprawiają sport, częściej poddają się licznym, często niekonsultowanym ze specjalistami dietom odchudzającym. Ponad to, liczne ciąże oraz długie karmienie piersią prowadzą do deficytu bilansu wapniowego. W okresie klimakterium zakończenie czynności wydzielniczej jajników powoduje zwiększenie ubytku masy kostnej i w rezultacie przyspieszenie procesu resorpcji. Choroba pojawia się w wieku średnim, ale jej rozwój trwa nadal w późnej dorosłości. Konsekwencje złamań osteoporotycznych są dla pacjentów źródłem licznych dolegliwości zarówno psychofizycznych jak i społecznych, które znacząco wpływają na obniżenie jakości życia chorych.
Kolejnym istotnym problemem jest współwystępowanie osteoporozy z innymi przewlekłymi chorobami, charakterystycznymi dla podeszłego wieku. Nałożenie więcej niż jednego przewlekłego schorzenia to jednocześnie tworzenie skomplikowanego schematu leczenia, ryzyko wystąpienia niekorzystnych dla zdrowia interakcji leków, jak i konieczność wprowadzenia przez pacjenta często znaczących zmian w stylu i trybie życia.
W związku z tym, iż niekorzystnym zmianom można zapobiec, warto regularnie wykonywać badania profilaktyczne i diagnostyczne osteoporozy. Jednocześnie nie należy lekceważyć znaczenia diety. Na naszych talerzach nie może zabraknąć nabiału, który stanowi bogate źródło wapnia i witaminy D. Odpowiednią dietę należy skonsultować z lekarzem dietetykiem. Warto także pamiętać, iż wysiłek fizyczny sprzyja zachowaniu mocnych kości. Z przeprowadzonych badań wynika, iż regularne obciążanie ciała sprzyja lepszej mineralizacji szkieletu. Paradoksalnie osoby, które borykają się z dodatkowymi kilogramami, rzadziej zmagają się z osteoporozą. Ich kości są przyzwyczajone do podtrzymywania większej masy ciała.
